Το Υπουργείο Υγείας εξέδωσε την με αριθμό πρωτοκόλλου Δ1(δ)/ΓΠ οικ. 12016 εγκύκλιο στις 12 Μαρτίου 2025, με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας από τη μεταφορά αφρικανικής σκόνης. Το φαινόμενο αυτό επηρεάζει συχνά την Ελλάδα, κυρίως την άνοιξη, και μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ατμοσφαιρική ποιότητα και την υγεία των πολιτών.
Γενικές Πληροφορίες για τη Μεταφορά Αφρικανικής Σκόνης.
Η αφρικανική σκόνη προέρχεται από την έρημο Σαχάρα και μεταφέρεται στην ατμόσφαιρα λόγω ισχυρών ανέμων, καταιγίδων και κυκλωνικών φαινομένων. Μέσω της παγκόσμιας κυκλοφορίας των αέριων μαζών, τα σωματίδια μπορούν να διανύσουν χιλιάδες χιλιόμετρα και να φτάσουν μέχρι την Ευρώπη, ακόμα και την Αμερική.
Η συχνότητα του φαινομένου επηρεάζεται από την εποχικότητα και την κλιματική αλλαγή, ενώ έχει διάφορες επιπτώσεις στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία, όπως:
- Μείωση της ηλιακής ακτινοβολίας και αλλαγές στη θερμοκρασία του εδάφους.
- Επιδείνωση της ποιότητας του αέρα, ιδιαίτερα όταν συμπίπτει με άλλες πηγές ρύπανσης.
- Επιπτώσεις σε ευπαθείς ομάδες, όπως παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα με αναπνευστικές ή καρδιοαναπνευστικές παθήσεις.
Μέτρα Προστασίας του Πληθυσμού
Το Υπουργείο Υγείας εξέδωσε συγκεκριμένες Συστάσεις για Ευπαθείς Ομάδες και Συστάσεις για τον Γενικό Πληθυσμό, ανάλογα με τα επίπεδα συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων (24ωρη Συγκέντρωση ΑΣ10 (μg/m³)):
| 24ωρησυγκέντρωση ΑΣιο (pg/m3) | Συστάσεις σε άτομα αυξημένου κινδύνου | Συστάσεις στον γενικό πληθυσμό |
| 51-75 | Ενήλικες με αναπνευστικό πρόβλημα, ενήλικες καρδιοπαθείς και παιδιά με αναπνευστικάπροβλήματα θα πρέπει να περιορίσουν κάθεέντονη σωματική άσκηση, ιδιαίτερα αν αυτήγίνεται σε εξωτερικούς χώρους. | Καμία |
| 76-100 | Άτομα με αναπνευστικό πρόβλημα ή καρδιοπαθείς και παιδιά θα πρέπει να περιορίσουν κάθε έντονη σωματική δραστηριότητα, ιδιαίτερα αν αυτή γίνεται σε εξωτερικούς χώρους.Άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές του ανακουφιστικού φαρμάκου.Άτομα άνω των 65 ετών θα πρέπει να περιορίσουν τη σωματική τους δραστηριότητα. | Κάθε άτομο που αισθάνεται ενόχληση στα μάτια ή εμφανίζει βήχα, ρινική συμφόρηση ή ενόχληση στο λαιμό θα πρέπει να περιορίσει τη σωματική του άσκηση- δραστηριότητα,ιδιαίτερα αν αυτή γίνεται σε εξωτερικούςχώρους. |
| 101-150 | Άτομα με αναπνευστικό πρόβλημακαρδιοπαθείςπαιδιά καθώς καιτα άτομα άνω των 65 ετών θα πρέπει να περιορίσουν τη σωματική άσκηση-δραστηριότητα και το χρόνο παραμονής τους σε εξωτερικούς χώρους.Άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές ανακουφιστικού φαρμάκου. | Κάθε άτομο θα πρέπει να περιορίσει τη σωματική άσκηση ιδιαίτερα αν αισθάνεταιενόχληση στα μάτια ή εμφανίζει βήχα, ρινική συμφόρηση ή ενόχληση στο λαιμό |
| >150 | Άτομα με αναπνευστικό πρόβλημακαρδιοπαθείςπαιδιά καθώς καιτα άτομα άνω των 65 ετών θα πρέπει νααποφύγουν κάθε σωματική άσκηση-δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους.Επίσης, συνιστάται η αποφυγή παραμονής σε εξωτερικούς χώρους ιδιαίτερα σε περιοχές με αυξημένη κυκλοφορία.Άτομα με άσθμα μπορεί να χρειαστούν πιο συχνά εισπνοές ανακουφιστικού φαρμάκου. Επί επιμονής συμπτωμάτων συνιστάται επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό. | Σε κάθε άτομο συνιστάται να αποφύγει κάθε σωματική άσκηση σε εξωτερικούς χώρους και να περιορίσει το χρόνο παραμονής σε εξωτερικούς χώρους ιδιαίτερα σε περιοχές με αυξημένη κυκλοφορία. |
| 24ωρησυγκέντρωση ΑΣιο (pg/m3) | Μέτρα για την προστασία του πληθυσμού |
| >150 | Διακοπή λειτουργίας των δημόσιων ή ιδιωτικών βρεφικών, βρεφονηπιακών, παιδικών σταθμών, νηπιαγωγείων και σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης |
Πρόσθετα Προληπτικά Μέτρα.
Επιπλέον, το Υπουργείο προτείνει:
- Παραμονή σε κλειστούς χώρους και μείωση των μετακινήσεων.
- Χρήση κλιματισμού με εσωτερική ανακύκλωση αέρα για τη διατήρηση της ποιότητας του αέρα στους εσωτερικούς χώρους.
- Αποφυγή εσωτερικών ρύπων, όπως το κάπνισμα, το μαγείρεμα με τζάκι ή ψησταριά και η χρήση αεροζόλ.
Ενημέρωση του Κοινού.
Οι πολίτες μπορούν να ενημερώνονται για τις προβλέψεις μεταφοράς σκόνης από:
- Την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ): https://emy.gr/
- Το Πρόγραμμα “Κοπέρνικος” της ΕΕ: https://atmosphere.copernicus.eu/charts/packages/cams_air_quality/
- Την εφαρμογή DiscovAir στο Google-play: https://atmosphere.copernicus.eu/discovair και https://discovair.space/discovair-app/
Η μεταφορά αφρικανικής σκόνης αποτελεί ένα φαινόμενο με σημαντικές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Η εφαρμογή των μέτρων πρόληψης και η σωστή ενημέρωση του κοινού είναι καθοριστικές για την προστασία των πολιτών, ειδικά των ευπαθών ομάδων.